Srpski manastir u Jerusalimu

Manastir svetih arhangela Mihaila i Gavrila, Jerusalim, foto via Wikipedia

Unutar zidina Starog grada Jerusalima, u hrišćanskom delu, nalazi se manastir Svetih arhangela Mihaila i Gavrila, koji je srpski kralj Milutin podigao 1312-1313. godine na temeljima razrušenog  manastira, zadužbine cara Konstantina i carice Jelene, koji je postojao od 4. do 8. veka. Podignut je na mestu gde se arhangel Mihailo javio caru Davidu, a srebrni stub koji je podignut na središnjem delu crkve svedoči o mestu gde je po legendi Arhangel Mihailo spustio svoj mač.

Manastir Svetih arhangela nalazi se u blizini crkve Svetog Groba i Grčke patrijaršije, a kralj Milutin ga je podigao u čast pobede Vizantije nad Turcima u Maloj Aziji. Kao zet cara Andronika Drugog, kralj Milutin je u ovu bitku poslao svoju najbolju vojsku, elitne ratnike koji su do nogu potukli protivnika, o čemu u svojim zapisima svedoči i arhiepiskop Danilo II.

Srpski manastir u Jerusalimu

Ovaj manastir je sredinom XIX veka Porfirije Uspenski, osnivač Ruske duhovne misije u Jerusalimu (nama poznat i po tome što je odneo u Rusiju list Miroslavljevog jevanđelja) opisao kao “najlepši manastir Svetog grada”, sa mnogobrojnim ikonama, među kojima ima i srpskih. Povelja cara Dušana iz 1350. godine svedoči nam da je upravo carev otac, kralj Stefan Dečanski hram utvrdio, ukrasio i darivao. Car Dušan je 1348. godine odredio pomoć manastiru: od Dubrovnika na ime carine godišnje 500 perpera, od manastira Svetog Spasa na Bojani 100 perpera, a manastir Svetog Nikole na Skadarskom jezeru dao je jerusalimskom manastiru kao metoh.  Car Uroš je u prihode manastira dodao i 100 perpera godišnje od Stona.

U vreme Porfirija Uspenskog manastir je mogao da primi i do 200 hodočasnika, imao je 40 ćelija, trpezariju, riznicu, bolnicu i veliku biblioteku sa grčkim, latinskim i slovenskim knjigama. Knjige i rukopisi su odneti iz manastira na razne strane. Neki se nalaze u Kijevu, Moskvi, Sankt Peterburgu, Vatikanu, neki u manastiru Svete Katarine i Grčke patrijaršije u Jerusalimu…

Ikonostas, Sveti arhanđeli Mihailo i Gavrilo, Jerusalim, preuzeto sa sajta svetazemlja.info

Manastir je pod upravom srpskih monaha bio oko 300 godina, a posle propasti srpske srednjovekovne države, manastir je pomoć dobijao od ruskih vladara i vlastele. U hrisovulji Mare Branković (ćerke Đurđa Brankovića i supruge sultana Murata II), pominje se da je manastir opusteo. U 17. veku potpao je pod grčku upravu pod kojom je i danas, mada se 1848. godine u manastir uselila Srpska duhovna misija.  Sveti Sinod SPC pokušava da manastir vrati pod okrilje Srpske pravoslavne crkve.

S. Spasić