Rođendanski darovi Galerije Matice srpske

Galerija Matice srpske, Novi Sad, foto: GMS

Galerija Matice Srpske slavi 170 godina postojanja i trajanja. Sama godina osnivanja vezuje je za jednu od ključnih godina u srpskoj kulturi – 1847. koja je zabeležila niz važnih stvaralačkih prekretnica. Radi podsećanja, pomenućemo da je te godine u februaru objavljen Gorski vijenac Petra II Petrovića Njegoša,  da je rasprava Rat za srpski jezik i pravopis Đure Daničića značajno doprinela i velikoj pobedi Vukove reforme. Podsetimo da su te godine, u Beču kao i ova navedena dela, objavljen i Vukov prevod Novog zavjeta i Pesme  Branka Radićevića. Sva dela objavljena su na srpskom narodnom jeziku i Vukovim pravopisom, osim Gorskog vijenca, koji je takođe na narodnom jeziku, ali objavljen starim pravopisom.

Te godine je u Pešti, u okrilju Matice srpske, u Tekelijanumu, 14. oktobra 1847. godine doneta odluka o osnivanju Srpske narodne zbirke ili Muzeuma. Jezgro budućeg muzeja, jedne od najznaččajnijih umetničkih kolekcija kod nas čini kolekcija porodičnih portreta koju je Sava Tekelija, zajedno sa svojom celokupnom imovinom aveštao Matici srpskoj. Srpske narodne novine odmah su objavile vest o osnivanju Muzeja i pozvale “rodoljubive građane” da i sami poklone ili povere na čuvanje Muzeju predneze koji doprinose “obogaćivanju narodnog duha i služe njegovom kulturnom napretku”.

Svečanost Galerije Matice srpske u Tekelijanumu u Budimpešti, fotoGMS

I tako Galerija Matice srpske već 170 godina bogati narodni duh i unapređuje kulturno biće jednog naroda. Bogata programima, izložbama, aktivna na polju međumuzejske i međunarodne saradnje, bogata kolekcija smeštena u Novom Sadu jedan je od stožera srpske kulture. Jubilej Galerije Matice srpske jubilej je trajanja svih nas.

Slavljenica, Galerija Matice srpske nije samo izložbama i programima, svečanostima i radosnim susretima sa publikom i zvaničnicima obeležila ovu jubilarnu godinu. Posle dužeg perioda preobražavanja Galerije iznutra, unapređenja enterijera – saniranja suterena, uvođenja lifta, proširenja konervatorskog ateljea i radionice, poboljšanja uslova čuvanja nacionalnog blaga, Galerija Matice srpske ove godine je, zahvaljujući obnovi fasade, osvanula kao umivena i blistava lepotica Novog Sada.

Pre nekoliko dana,  14. oktobra 2017. održana je rođendanska svečanost u Budimpešti u Tekelijanumu. Ovom prilikom je predstavljen projekat  Arsenije Teodorović i srpska crkva u Budimu. Otvorena je i izložba Srpska umetnost u deset slika. Iz kolekcije Galerije Matice srpske. Ovi digitalni printovi na platnu poklon su Galerije Matice srpske Tekelijanumu.  A za doprinos lepoti i dostojanstvu života, i slavljenica je dobila poklon – nagradu “Despotica mati Angelina” koju su dodelili Eparhija sremska i Radio-televizija Vojvodine, uz podršku Matice srpske.

Predstavljanje kolekcije “TARKETT” u Galeriji Matice srpske, foto: GMS

I Kompanija „Tarkett” d.o.o. iz Bačke Palanke pridružila se rođendanskom slavlju istorijskim darom  Galeriji Matice srpske.  Potpisan je Akt o izvršenoj donaciji umetničke kolekcije između kompanije „Tarkett” d.o.o. Bačka Palanka i Galerije Matice srpske, koja je realizovana uz podršku Ministarstva kulture i informisanja i Vlade Republike Srbije. Ugovor o donaciji obuhvata 83 umetnička dela, među kojima su zbirka ruskih i srpskih ikona od 17. do 19. veka, slike, crteži i skulpture umetnika 20. veka ( Nadežde Petrović,Zore PEtrović, Rista Stijovića, Mihaila Vvukotića, Mila Milunovića, Jovana Bijelića, Petra Omčikusa, Lazara Vujaklije) i zbirku Petra Lubarde. Ideja o ovoj donaciji potekla je od Nikole Pavičića nekadašnjeg direktor “Sintelona” (koji je svojevremeno preuzeo “Tarkett”). Poklon-zbirku je Tijani Palkovljević direktorki Galerije Matice srpske uručio Miroslav Okuka, direktor kompanije “Tarket”.

Ovakav gest više je od rođendanskog dara. Ovo je gest dobročinstva i patriotizma, u vremenu kada ovakvi potezi nisu česti i kada se moramo uvek podsećati i onih velikih dobročinitelja iz prošlosti koji su postavljali temelje trajanja nacionalne kulture, kao što je to činio pre 170 godina Sava Tekelija. Ovo je i jedan krupan korak u daljem razvoju i radu jedne od najznačajnijih ustanova kulture srpskog naroda, jedan korak za budućnost i novih 170 godina trajanja.

Potpisivanje Akta o donaciji između Galerije Matice srpske i Kompanije TARKETT, foto: GMS

I na kraju, a ne manje važno, kruna proslave velikog jubileja je i dar Galerije Matice srpske svima nama, a to je  izložba Arsenije Teodorović i srpska crkva u Budimu, otvorena 18. oktobra 2017. godine. Ova izložba je rezultat petogodišnjeg projekta, koji su zajedno realizovali Galerija Matice srpske, Muzej Srpske pravoslavne eparhije budimske u Sentandreji i Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture iz Petrovaradina.  Delovi nekadašnjeg ikonostasa budimske crkve Svete Trojice, rasformiranog i sklonjenog iz crkve pre njenog rušenja 1949. godine (jer je crkva bila oštećena u bombardovanju Budimpešte 1945) nalazili su se u više objekata Budimske eparhije. O izgledu ikonostasa svedoči samo arhivska fotografija iz fonda Istorijskog muzeja Budimpešte. Tek na ovoj izložbi na kojoj su predstavljene 73 sačuvane i konzervirane ikone može se sagledati ikonografska celina, a svakako prepoznati i slikarska veština Arsenija Teodorovića.

Čestitamo veliki jubilej i rođendan Galeriji Matice srpske i verujemo da će buduće godine i decenije doneti još mnogo lepog, značajnog i velikog, još mnogo dobrog i važnog i postavljati i dalje visoke kriterijume u čuvanju, zaštiti i predstavljanju nacionalnog blaga i brizi o nacionalnom identitetu.

Suzana Spasić