Beograd na fotografijama Riste Marjanovića 1941–1945. godine

Rista Marjanović, izvor: Muzej grada Beograda

Rista Marjanović, izvor: Muzej grada Beograda

Povodom Dana Muzeja grada Beograda, a kao deo proslave 70 godina od oslobođenja Beograda, u Konaku kneginje Ljubice, u Sali pod svodovima,  otvara se izložba „Beograd na fotografijama Riste Marjanovića 1941–1945. godine“. Autor izložbe je Biljana Stanić, muzejski savetnik Muzeja grada Beograda, a izložba će trajati od 15. oktobra do 23. novembra 2014. godine.

U Odseku za istoriju Beograda od 1941. godine u Muzeju grada Beograda čuva se 269 fotografija koje je snimio istaknuti fotoreporter Rista Marjanović. Kao polaznik Srpske crtačke i slikarske škole Riste i Bete Vukanović, učenik fotografskog zanata kod Milana Jovanovića, kasnije pariski fotoreporter i urednik časopisa Njujork Herald za Evropu, Rista Marjanović se pod različitim uticajima formirao u beležnika aktuelnih događaja sa osobenim ličnim stilom. Njegovi snimci govore sopstvenim jezikom, na prvi pogled deluju snažno, emotivno i uzbudljivo, a opet ne prenebregavaju osnovnu funkciju obaveštenja i dokumentacije. Veliki deo njegove karijere obeležile su ratne fotografije iz Prvog balkanskog rata i Prvog svetskog rata, a u ilegalnim uslovima rada Marjanović je nastavio da snima za vreme okupacije Beograda u Drugom svetskom ratu. Posle oslobođenja u gradu je snimao događaje za njegovu obnovu i formiranje nove vlasti, svoju karijeru nastavio je do penzionisanja u TANJUGU.

Rista Marjanović, izvor: Muzej grada Beograda

Rista Marjanović, izvor: Muzej grada Beograda

Izložba povodom obeležavanja sedamdesetogodišnjice oslobođenja Beograda obuhvata prezentovanje više od stotinu najreprezentativnijih fotografija iz Zbirke Riste Marjanovića iz perioda Drugog svetskog rata i perioda od oslobođenja do proglašenja FNRJ. Fotografije su grupisane u pet tematskih celine. Prva celina odnosi se na prikaz 27. marta 1941. i bombardovanja grada 1941. godine. U drugoj celini prikazane su fotografije grada iz perioda okupacije, s akcentom na fotografiji Koncentracionog logora na Banjici. U ovoj grupi je snimak izgleda zgrade na uglu Nemanjine i Ulice kneza Miloša sa propagandnim plakatima na stubu i bunkerom u uglu snimka. Treću tematsku celinu sačinjavaju fotografije svedočanstava o stradanju grada i razornom bombardovanju Beograda 1944. godine i atmosferi straha i ubrzanog napuštanja grada. Prizori bombardovanog Senjaka i na njemu ulica Štipske, Sitničke, Kuršumlijske, Kablarske, Valtazara Bogišića, kao i Njegoševe, svedoče nam o razrušenosti objekata i stradanju stanovništva. Četvrta celina predstavlja fotografije iz perioda oslobođenja grada. Tragom dokumentarnih fotografija iz perioda oslobođenja grada oktobra 1944. evidentno je da je Rista Marjanović snimao na periferiji u Kneževcu, Resniku, Žarkovu, Rakovici, Košutnjaku, Topčideru, na Dedinju i Banjici. Snimane su Ulica kneza Miloša, Birčaninova, Sarajevska, Bulevar oslobođenja, Karađorđeva, Kolarčeva, Hercegovačka, Prahovska, Hajd park, Terazije, Knez Mihailova, Štipska, Trg Republike, Hajduk Veljkov venac, Kalemegdan. Na fotografijama postrojenih jedinica i portretnim fotografijama vidi se oprema i raznovrsno naoružanje boraca. Na većini fotografija je uništeno teško naoružanje i razasuta oprema posle borbi za oslobođenje grada. Pored jedinica Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije snimljene su i tenkovske jedinice Crvene armije uoči borbi ili neposredno po oslobođenju pojedinih delova grada. Ovoj celini pripadaju i snimci razasutih humki poginulih boraca na teritoriji grada. Peta tematska celina  obuhvata period od oslobođenja grada do proglašenja  FNRJ. Na snimcima se prikazuju događaji vezani za obnovu i formiranje nove vlasti u gradu. Najčešći motiv  na fotografijama posle oktobra 1944. su proslave Dana Oktobarske revolucije, proslava Dana pobede, ali i predizborna aktivnost uoči izbora za Ustavotvornu skupštinu.

Deo postavke čini reprezentativni materijal iz zbirke Odseka za istoriju Beograda od 1941. godine.

Podelite ovaj tekst

DeliciousDiggGoogleStumbleuponRedditTechnoratiYahooBloggerMyspace

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.