Legat Jovana Ćirilova – oko osam hiljada knjiga i 450 kutija arhivske građe

JOvan Ćirilov, iz arhive BITEFA

Jovan Ćirilov, iz arhive BITEFA

Jovan Ćirilov, dramaturg, dugogodišnji upravnik Jugoslovenskog dramskog pozorišta, umetnički direktor i selektor Bitefa, pesnik, prevodilac, poliglota, ostavio je svom gradu bogatu građu, koja se čuva u u Istorijskom arhivu Beograda i Narodnoj biblioteci Srbije.

Još za života, na inicijativu Jovana Ćirilova lično, u Istorijski arhiv Beograda počela je 2004. godine da stiže bogata arhivska građa u skoro 450 kutija. Po rečima Isidore Stojanović, višeg arhiviste, među bogatom građom koja je predata arhivu nalazile su se fotografije, prepiska, pozivnice, novine, časopisi, tekstovi koje je pisao, beleške koje je zapisivao, dnevnici…

Istorijski arhiv Beograda je na poklon od Ćirilova dobio veliki broj knjiga, uglavnom o pozorištu, tu su drame i komedije pisane na srpskom, engleskom, hrvatskom, francuskom, nemačkom, slovenačkom, makedonskom, poljskom, bugarskom, mađarskom, albanskom, španskom, ruskom… Među njima su neke stare i retke knjige: Josip Freudenreich, Magjari u Hervatskoj, Zagreb, 1861; Franjo Marković, Zvonimir Kralj hrvatski dalmatinski, Zagreb, 1877; Dr A. Tresić Pavičić , Život kralja Hiruda, Zadar, 1910; Franjo KS. Kuhač, Vatroslav Lisinski i njegovo doba, Zagreb, 1887; P.P. Gnjedič, Ženja, V. Kikinda, 1889; Božidar Kovačević, O helenskoj tragediji, Beograd, 1932; Miloš N. Đorić, Kad mlidijah umreti, Beograd, 1922; Ivo Vojinović, Maškarate ispod kuplja, Zagreb, 1922; Milutin J. Ilić, Novo doba, komedija u tri čina, Novi Sad, 1887; Milorad P. Šapčanin, Pozorište i drama beseda, Beograd, 1880.

Isidora Stojanović ističe da je ova građa od izuzetnog značaja. Ona čini segment društvene, kulturne i političke istorije, koja je obeležila jedan period. U Istorijskom arhivu Beograda čuva se 55 ličnih i porodičnih fondova i legata i u toku je izrada vodiča za njih, koji će ove godine biti štampan.

Mira Trailović i Jvan Ćirilov, iz arhive BITEFA

Mira Trailović i Jvan Ćirilov, iz arhive BITEFA

 Narodna biblioteka Srbije takođe baštini deo fonda Jovana Ćirilova. U testamentu je precizirano da Narodna biblioteka dobija knjige iz oblasti lingvistike i pozorišne umetnosti koje ne poseduje u svojim fondovima. Iako je Narodna biblioteka Srbije preuzela knjige iz lične biblioteke Jovana Ćirilova posle njegove smrti 2014. godine, dogovor o tome postignut je 2012. godine, na inicijativu tadašnjeg upravnika Biblioteke, Dejana Ristića, koji je radi očuvanja celovitosti fonda ponudio Jovanu Ćirilovu da i njegova zaostavština nađe mesto uz legate Jovana Dučića, Miloša Crnjanskog, Desanke Maksimović i mnogih drugih velikana. Narodna biblioteka je sa načelnicom odeljenja posebnih fondova Olierom Stefanović formirala tim, a jedini uslov Jovana Ćirilova bio je da knjige u Biblioteku stignu tek posle njegove smrti. Tako je formirana biblioteka celina  Jovana Ćirilova u Narodnoj biblioteci Srbije.

„Zbirka, u kojoj se ukupno nalazi 7860 jedinica, predata nam je bez ikakvih zahteva ili ograničenja, dakle dostupna je čitaocima na isti način kao i druge knjige iz redovnog fonda ili iz fonda legata. Ovakve zbirke predstavljaju značajnu vrednost za nas, jer na poseban način čuvaju sećanje na istaknute umetnike i naučne radnike, a zahvaljujući tome što se u nekim od ovih celina nalazi i kompletna rukopisna zaostavština (takvi su legati Miloša Crnjanskog i sestara Ljubice i Danice Janković, ali nisu i jedini) ove zbirke pružaju mogućnost istraživačima da nastave rad koji su vlasnici legata započeli, ili da steknu bolju sliku o njima zahvaljujući građi koja je sačuvana. Može se reći da legati imaju i memorijalnu i istraživačko-naučnu funkciju. Biblioteka povremeno organizuje izložbe na kojima predstavlja građu iz pojedinih legata, čime se široj javnosti pruža prilika da upozna sadržaj naših fondova, a istraživači podstiču na dalje proučavanje ove građe“, kaže Velibor Prelić, zadužen za lični fond Jovana Ćirilova u Narodnoj biblioteci Srbije.

Jovan Ćirilov se bavio leksikografskim radom i sastavio je nekoliko rečnika. Objavio je roman Neko vreme u Salcburgu (1980), dve zbirke poezije i nekoliko filmskih scenarija, kao i knjige „Svi moji savremenici” u kojoj je pisao o poznatim ličnostima, kao što su Ivo Andrić, Tito, Žerar Filip, Jurij Ljubimov, Ježi Grotovski, Robert Vilson, Peter Handke, Nurija Espert, Dušan Makavejev, Žan-Pol Sartr, Džordž Soros, Nevenka Urbanova ….

Jovan Ćirilov pored spomenika Zoranu Radmiloviću, fot: iz arhive BITEFA

Jovan Ćirilov pored spomenika Zoranu Radmiloviću, fot: iz arhive BITEFA

Po rečima onih koji su ga poznavali, Jovan Ćirilov je bio renesansna ličnost, sve ga je zanimalo. Voleo je da fotografiše, čuvao je čak i razne pozivnice, na kojima je pisao svoja zapažanja, vodio je dnevnik i sve je pedantno beležio. Posedovao je bogatu biblioteku, po nekim tvrdnjama sa oko 10 hiljada naslova. Sakupio je bogatu dokumentarnu građu koju je poklonio Beogradu, sadašnjim i budućim generacijala, kao svedočanstvo jednog vremena.

Bogata arhiva
„U bogatoj arhivskoj građi Ličnog fonda Jovana Ćirilova, koja je takođe i od izuzetnog značaja, čuvaju se: fotografije, albumi sa fotografijama (1956-2010) o životu i radu Jovana Ćirilova; prepiska (1965-2001) – lična i službena; pozivnice koje je dobio za prisustvovanje raznim kulturnim, političkim, društvenim i privatnim manifestacijama (izložbe, promocije, jubileji); novine i časopisi o pozorištu (međunarodne i domaće); materijali u vezi sa učešćem na međunarodnim i domaćim festivalima; materijal koji se odnosi na rad u UNESCO-u; tekstovi i članci Ćirilova, u okviru novina ili časopisa i na disketama; vodiči, mape i planovi gradova; materijal o radu Centra za novo pozorište i igru (CENPI) – kao celina; ulaznice, vizit-karte i razni štampani materijal.

U rukopisu se čuvaju: podsetnici iz dana u dan – rasporedi časova; tekstovi; beleške sa odgledanih predstava; dnevnici sa putovanja (između ostalih: SAD 1971, Uganda 1972; Island 1979, Kina 1980, Izrael 1983, Argentina 1988, Indija 1989; Atina, Moskva, Nemačka 1995; Bon, Beč 1996; Zagreb-Dubrovnik-Budva-Cetinje 2000); rukopisi pesama „Putovanje po gramatici“; skice pesama i prekucani materijal „Uzaludna putovanja“, kaže Isidora Stojanović, viši arhivista Istorijskog arhiva Beograda.

Slađana Dimitrijević

Tekst je nastao u okviru projekta “Mapiranje skrivene kulturne baštine Beograda – Vodič kroz skrivenu baštinu beogradskih opština“, koji je sufinansiran iz budzeta Grada Beograda, Gradske uprave grada Beograda, Službe za informisanje. (UNS Press Centar  i Avant Art magazin)

Podelite ovaj tekst

DeliciousDiggGoogleStumbleuponRedditTechnoratiYahooBloggerMyspace

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.