Kada je grad bio brend

Aleksandar Marušić, vv.d. direktora Muzejarudničko takovskog kraja, Gornji Milanovac

Događaji i priče iz Muzeja, preuzeto sa: Press centar UNS

Aleksandar Marušić, vršilac dužnosti direktora Muzeja rudničko- takovskog kraja

Rukovodite, što kao vršilac dužnosti direktora, što kao posvećenik institucijom koja je, uslovno rečeno, još u povoju, s obzirom da je reč o muzeju, pa još tako prebogatog istorijskog amaneta, ali ste uspeli da se za dve decenije postojanja nametnete kao jedna od najozbiljnih i najcenjenijih ustanova. 

Zahvaljujući muzejskom deficitu u Srbiji, ili je konkurencija ipak jača nego što se misli, ali predanost nadomešta decenije?

Dobro utemeljen i pravilno usmeravan Muzej rudničko-takovskog kraja se u protekle dve decenije i dve godine –  koliko postoji, zahvaljujući sistematičnom i marljivom radu svih zaposlenih, profilisao kao vrlo ozbiljna ustanova koja na pravi način tretira, izučava i čuva od zaborava bogato kulturno-istorijsko nasleđe ovoga, u svakom smislu, značajnog prostora. Takav pristup, zajedno sa jasno definisanom vizijom onih koji su ga osnovali, a zatim i njime rukovodili, uslovili su da Muzej, pored nespornog ugleda, postane i vrlo poželjan partner u sprovođenju, realizaciji ostvarenju mnogobrojnih kulturnih, umetničkih, ali i vrlo ozbiljnih naučnih događaja i dostignuća, koji po svojim dometima neretko prevazilaze značaj našeg grada i opštine u celini.

Što se naše “mladosti” tiče evo tek nešto biografskih podataka, koliko da čitaocima približimo sve.
Naime, odlukom SO Gornji Milanovac, od 15. aprila 1994. zvanično je osnovan  muzej zavičajnog tipa pod nazivom Muzej Gornjeg Milanovca. Naziv je promenio u Muzej takovskog kraja a 24. februara 1995. godine, dobija današnji naziv Muzej rudničko-takovskog kraja. Ipak, počeci naše ustanove sežu nešto ranije u 1987. godinu kada je 3. oktobra otvoren Zavičajni muzej, koji je smešten  u prelepo zdanje predratnog trgovca Ivana Brkovića, u kuću koja je sagrađena 1938. godine. I danas je u ovoj zgradi galerijski prostor naše ustanove, kao i stalna postavka “Pokloni i otkupi – vreme dinastije Obrenović” i Legat porodice Nastasijević. Osnovu današnjeg muzeja činila je zbirka Sretena Ljubenovića Konkordija koja je otkupljena za potrebe osnivanja zavičajnog muzeja. Kasnije, u muzej je dospela zaostavština slikara Bože Prodanovića, koji je svom gradu na ponos i čuvanje poklonio deo svoje slikarske zaostavštine. Legat porodice Nastasijević, čuvene umetničke porodice 19. veka poklonjen je gradu 1983. godine i čine ga lični predmeti, umetnička dela, biblioteka, dokumenta, muzička i scenska dela darovite braće Živorada, Momčila, Svetomira i Slavomira, kao i fotografije porodice. Fond muzeja upotpunjuje i Legat porodice Lazić, slikarski radovi, dokumenta, beleške… slikarke Zore Lazić, njenog sina arhitekte Vladimira -Miše i ćerki slikarki Gordane i Lepe.

Da se ipak vratimo na početak, odnosno, na bogatstvo rudničko-takovskog kraja, možda i nesrazmerno veliko jednoj instituciji koja će brinuti o njemu i jednom zdanju u kojem je pohranjeno, a zapravo nije, već vaš muzej podrazumeva..?

Bogata istorija našeg kraja uslovila je da i naš muzej bude razuđen na više lokacija. Osim galerijskog prostora o kome smo već nešto rekli, muzej funkcioniše i u prostorijama nekadašnje zgrade “Dečjih novina”, gde se nalazi sedište muzeja, stručne službe i stručna biblioteka, a prostorije depoa nalaze se na drugoj lokaciji što moramo priznati otežava rad naše ustanove. Pored toga, ponosni smo što je u našoj nadležnosti Muzej Drugog srpskog ustanka u Takovu, koji je smešten u nekadašnju zgradu osnovne škole, sagrađenu 1891. godine, zadužbinu Aleksandra Obrenovića. U ovom lepom zdanju, renoviranom 2014/15. godine, smeštena je postavka “Drugi srpski ustanak i srpska revolucija 1804-1839.“ Kroz postavku je dokumentima, originalnim eksponatima i reprodukcijama prikazan pregled događaja u Srbiji od izbijanja Prvog srpskog ustanka do kraja prve Miloševe vladavine. Od posebnog značaja je deo postavke gde su izloženi ostaci najznamenitijeg hrasta u Srbiji i remek-delo “Takovski ustanak” Paje Jovanovića iz 1895. godine. Naš muzej, stara se i o Znamenitom mestu “Takovski grm”, Konaku kneza Miloša u Gornjoj Crnući, kao i o Prodanovića magazi u selu Koštunići.

Gornji Milanovac, Muzej Rudničko takovskog kraja, Izložba “Kad je grad bio brend”

Možda i najnesuvislije pitanje, ali nametnuto samo od sebe: šta od toliko kulturnog bogastva izdvojiti, staviti u prvi plan, napomenuti?

Ipak, kada bi u najkraćem morali da se odlučimo za ono što bi definisali kao najznačajnije, to bi bile reprezentativne gostujuće izložbe poput opusa Paje Jovanovića, Uroša Predića, Milene Pavlović Barili ili portreta članova dinastije Obrenović, zatim autorske postavke naših kustosa koji su, zahvaljujući istraživačkom radu, bili u mogućnosti da na muzeološki način predstave živote pojedinih značajnih osoba poteklih iz naše sredine, kao na primer slikara Živorada Nastasijevića, Božidara Prodanovića, generala Terzića, dr Koste Dinića ili određenih lokalnih događaja kao što je povest naše Crkve, ili  fenomen posleratnog privrednog razvoja Gornjeg Milanovca (izložba pod nazivom „Kada je grad bio brend“).

Istovremeno, ovom nizu mora se pridodati organizacija naučnih i stručnih skupova: o životu i delu Dragiše Vasića ili zaostavštini dinastije Obrenović u muzejskim i drugim zbirkama Srbije, zatim dugogodišnja arheološka iskopavanja na planini Rudnik, koja će verovatno donekle promeniti i svakako upotpuniti dosadašnju sliku o srednjovekovnom Rudniku, što se i pokazalo prošlog leta kada je pronađen pečat kneza Lazara…

A, da li je sve to samo po sebi dovoljno da muzej zavredi pažnju, ili je potreban stalni rad na popularizaciji, omasovljenju što zbirni što muzejskih hodočasnika i, recimo, vanmuzejskim aktivostima, opet usko povezanih sa samim muzejom?

Upravo tako, mišljenja sam da produkcija izuzetno zanimljivih etnoloških filmova, zajedno sa redovnim aktivnostima, kao što su popuna muzejskih zbirki, rad na terenu, izdavačka delatnost i sve češća gostovanja naših muzejskih programa širom Srbije i regiona, spadaju u najvažnija i najvrednija dosadašnja dostignuća naše  „mlade kuće“. Uostalom, izložbom „O Muzeju u Muzeju“, i publikacijom „Vodič kroz Brkovića kuću“, ispričana je svojevrsna autobiografska priča Muzeja. Nastao u teškim vremenima, deleći sudbinu savremenog društva, Muzej je odoleo svakovrsnim iskušenjima, i kao takav stekao je sasvim solidnu reputaciju kako u stručnoj, tako i u široj javnosti.

Istina je da bi naš rad bio znatno efikasniji ako bi se, uslovno rečeno, na jednom mestu, mislim na grad, sjedinili galerijski prostor, konzervatorska radionica, depo i kancelarijski prostor. Pretpostavka je da bi se time došlo do izvesnih pre svega finansijskih ušteda, proces rada, bez ikakve sumnje, bio bi podignut na viši nivo, a samim tim i potencijal Muzeja bio bi veći. Ipak, mi se ne žalimo ni na postojeće uslove, već ćemo se potruditi da u vremenskom periodu koji sledi objedinimo muzejski prostor pod jednim krovom. Adaptacija naše matične zgrade – Brkovića kuće u Sinđelićevoj 7 svakako mora biti sprovedena u nekom razumnom roku, jer predviđeni standardi koje propisuje savremena muzeologija obavezuju nas na to.

Mihailo Medenica

Udruženje novinara Srbije bilo je medijski pokrovitelj manifestacije Muzeji Srbije – deset dana od 10 do 10″. Za vreme manifestacije informisali smo o raznovrsnim programima i izložbama u muzejima u mnogim gradovima Srbije.

Intervjui su nastavak saradnje sa muzejima i pokušaj da se skrene pažnja na to da muzeji rade tokom cele godine. Pored stalnih postavki, muzeji organizuju predavanja, koncerte, izložbe, stučno vođenje kroz izložbe, radionice za decu i odrasle…

Projekat je sufinansiran iz buzdeta Republike Srbije – Ministarstva kulture i informisanja 

Napomena: «Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva»