Ticijanovo poslednje delo

Ticijan, Pieta, 1576, Venecija, Galerija Akademije

PIETA slikara Ticijana poslednje je njegovo delo, nastalo u vreme kada je Veneciju zadesila kuga 1576. godine. Među mnogobrojnim žrtvama ove pošasti za koju se verovalo da je kazna božja ljudima zbog velikih sagrešenja i koja je 1576-1577. godine odnela oko 50.000 stanovnika Venecije, trećinu ukupnog stanovništva,  bio je i sam slikar.

Slikar je ovim delom želeo da prinese ličnu molitvu za sebe i svog voljenog sina Oracija.  Čuva se u venecijanskoj Akademiji, ali je naslikana za Crkvu Frari (Santa Maria Gloriosa dei Frari) – u znak dogovora da u toj crkvi umetnik bude sahranjen. Ipak, delo nije ostalo u ovoj crkvi, vraćeno je u prodaju i najverovatnije u prvoj polovini sedamnaestog veka stiglo do Crkve Sant Anđelo u Veneciji, a odatle, svoje konačno mesto dobilo u Galeriji Akademije, gde se i danas nalazi.

Delo je fokusirano na temu smrti, žrtve i Vaskrsenja, o čemu simbolično govore mnogi elementi. Mistična arhitektura slike, niša u kojoj Bogorodica drži na krilu umrlog Hrista, dopunjava se detaljem pelikana koji svojom krvlju hrani mladunče, a što je simbol Hristove žrtve i Vaskrsenja. Na bazama sa leve i desne strane, u vidu lavljih glava razjapljenih čeljusti (lav je simbol Venecije, ali razjapljene čeljusti simbol smrti, te možemo dvojako tumačiti ove motive – kao najavu smrti koja se nadvila nad Venecijom, u vidu bolesti koja odnosi mnoge živote, ili kao simbolično Hristovo stradanje na krstu),  stoje Mojsije sa tablicama (levo) i Helespontinska Sibila sa krstom  (desno).  Levo od Bogorodice koja u bolu i tišini drži glavu svog stradalog sina, skinutog sa krsta je Marija Magdalena koja nosi svu dramu ove scene i koja se kreće ka posmatraču. Desno, držeći Hristovu ruku, kleči sam Ticijan, predstavljen kao Josif iz Arimateje (koji je svoje grobno mesto ustupio za Hrista i koi ga je sahranio). Ispod Sibile, slikar je dodao i malu votivnu sliku na kojoj su prikazani on i njegov sin Oracio kako se mole Bogorodici za spas. I čitava kompozicija je izuzetno lična, u koloritu mistično tamna, a blistavo telo Hristovo najavljuje strašnu tminu.

Ni Ticijan ni Oracio nisu izbegli kugu. Ticijan je umro 27. avgusta 1576. a nešto posle toga umro je i njegov sin. Slika je ostala nedovršena, pa je rad na njoj nastavio slikar koji je svoju slikarsku veštinu sticao kopirajući Ticijanova dela – Jakopo Palma Mlađi. Na samoj slici zabeležen je i ovaj podatak:

“Quod Titianus inchoatum reliquit / Palma reventer absolvit deoq dicavit opus! – “Što je Ticijan ostavio nezavršenim / Palma je sa poštovanjem završio i posvetio Bogu”.

Spomenik Ticijanu u Crkvi Frari u Veneciji, foto: Basilica dei Frari

Ticijanov grob nalazi se danas u Crkvi Frari. Mnogo je umetnika sve do kraja 18. veka želelo da se umetniku podigne spomenik na mestu gde je sahranjen i na kraju je ovaj zadatak poveren Kanovi 1790. godine, ali zbog nedostatka novca uzrokovanog padom Venecijanske Republike, spomenik nije završen. Kada je 1838. godine Ferdinand I, austrijski car posetio Veneciju, ostao je opčinjen idejom da se oduži velikom umetniku, koji je radio za njegove pretke.

Spomenik je načinjen od mermera iz Karare, u središnjem delu je figura umetnika okrunjenog lovorovim vencem. Oko njega su skulpture koje predstavljaju slikarstvo, vajarstvo, arhitekturu i grafiku, a tu su i univerzalna priroda i genijalnost znanja. Na pet reljefa prikazani su najpoznatija Ticijanova dela religiozne tematike – centralno mesto zauzima Uspenje Bogorodice, levo je Mučenje Svetog Petra (slika je nestala u požaru), desno je Mučenje Svetog Lavrentija (Lorenca), a tu su i Susret Marije i Jelisavete i Skidanje sa Krsta. Vrh spomenika krasi Lav Svetog Marka oslonjen na grb Habzburga.  Monumentalna kompozicija svedoči o značaju i snazi ovog velikog majstora slikarstva 16. veka.

 

S. Spasić

 

Podelite ovaj tekst

DeliciousDiggGoogleStumbleuponRedditTechnoratiYahooBloggerMyspace

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.